Osman (40) is een IT-ingenieur en een van de organisatoren van de straatprotesten in de hoofdstad Khartoem, waarin mensen eisen dat de heersende militaire raad de macht overdraagt aan een burgerregering. Ze is bijna dagelijks aanwezig op het plein voor het legerhoofdkwartier, waar al weken een grote ‘sit-in’ wordt gehouden om druk uit te oefenen op de militairen.

Juridisch gevecht

Makkelijk is het niet want lopen gaat moeizaam met twee krukken. De illegale scheidingsmuur met de buren stortte anderhalf jaar geleden in, boven op haar. De buurman kon de muur bouwen door de autoriteiten om te kopen. Osman is nog altijd in een juridisch gevecht verwikkeld met de buren over de schadevergoeding voor haar hoogopgelopen medische kosten. “Maar ik laat me niet weerhouden door een fysiek mankement om mee te doen aan de strijd. Ik ben een vrouw, ik ben sterk”, zegt de activiste, die ook nationaal kampioen sportschieten was. Osmans vader stierf toen ze nog klein was en ze werd opgevoed door haar moeder en grootmoeder, die ook voor het inkomen zorgden. Ze wist niet beter dan dat vrouwen alles konden wat mannen ook deden.

Haar opstandigheid tegen het onlangs verdreven bewind van Omar al-Bashir en de militaire raad (die de macht van hem overnam) begon al in 2002. Ze werd toen voor het eerst gearresteerd omdat ze in het openbaar een lange broek droeg, verboden volgens de wetgeving over de openbare orde. Ze werd geweerd van de universiteit tot ze in een rok verscheen. Daarna waren er nog tal van andere confrontaties met het gezag. Het maakte haar onverschrokken.

Ze toont zich verbaasd over de berichtgeving dat het zo bijzonder is dat vrouwen nu massaal deelnemen aan de protesten tegen de militaire leiding. “Vrouwen protesteren al vele jaren tegen onderdrukking en de corruptie binnen de overheid. Alleen besteedden de lokale en internationale media daar geen aandacht aan”, merkt ze op terwijl ze haar wenkbrauwen optrekt.

Invloedrijke koningsmoeders

Zo verschenen in 2009 veel jonge vrouwen in het straatbeeld van Khartoem die weliswaar van top tot teen waren bedekt maar niet in nauwsluitende kleding. Ze drapeerden hun hoofddoeken zodanig dat elk zuchtje wind ze wegblies. Het was de reactie op de arrestatie van een journaliste die in lange broek in het openbaar was verschenen.

Vrouwen spelen al lang een centrale rol in de Soedanese maatschappij. In de oude Nubische koninkrijken waren zij invloedrijke koninginnen en koningsmoeders. Ze werden ‘Kandakat’ genoemd, oftewel sterke vrouwen. Het iconische symbool voor het huidige volksprotest werd een foto van studente Alaa Salah, tijdens een demonstratie op het plein voor het militaire hoofdkwartier gehuld in een wit gewaad zoals dat van de Nubische koninginnen.

In de dertig jaar dat Bashir aan de macht was, groeide de woede van vrouwen over de onderdrukking. Naast strenge kledingvoorschriften waren ze ook uitgesloten van sommige banen. Vrouwen werden steeds meer gedwongen om thuis te blijven en verloren de kans op economische onafhankelijkheid. “Bashir probeerde onze Afrikaanse cultuur te veranderen in een Arabische en dat moet teruggedraaid worden”, zegt Osman, die een eigen IT-bedrijf heeft.

Ongehuwde moeder

Volgens haar had het islamitische project van Bashir een duidelijk doel: als je de vrouwen onder controle hebt, heb je controle over de maatschappij. Toch zaten in het verdreven bewind ook vrouwen op ministeriële posten en in het parlement. “Vrouwen werden als etalagepoppen ingezet. Ze hadden geen enkele zeggenschap of invloed”, meent Osman.

Ze is ervan overtuigd dat in de machtsstrijd tussen de demonstranten en de militairen de burgers zullen winnen. Ze is niet van plan zich dan uitsluitend op haar bedrijf te richten. Met een brede glimlach en een rebels opgeheven vuist zegt ze: “Dan ga ik proberen een ongehuwde moeder te worden.”