De moordaanslag in Burundi op generaal Adolphe Nshimirimana verhoogt fors de kans op een nieuwe burgeroorlog in het land. In het weekeinde werd de generaal, de machtigste man na president Pierre Nkurunziza, bij zijn huis in de hoofdstad Bujumbura gedood. Zijn auto werd beschoten met een granaatwerper en doorzeefd met kogels. Ooggetuigen melden dat de daders militaire uniformen droegen en gebruik maakten van een legertruck.

De actie kan het werk zijn gevluchte militairen, verantwoordelijk voor een mislukte staatsgreep in mei. Zij hergroepeerden zich net over de grens in het buurland Rwanda en kondigden begin vorige maand spectaculaire acties aan.

De daders kunnen echter ook militairen van de strijdkrachten zijn die net als een groot deel van de bevolking gekant zijn tegen de derde ambtstermijn van Nkurunziza.  Er waren massale protesten in aanloop naar de herverkiezing van de president vorige maand. Bij confrontaties met veiligheidstroepen vielen zeker zeventig doden. Nshimirimana wordt gezien als de motor achter het brute optreden tegen demonstranten.

In de Arusha akkoorden die in 2005 een einde maakten aan twaalf jaar burgeroorlog zijn twee ambtstermijnen vastgelegd voor een president. Nkurunziza zegt nu pas aan zijn tweede termijn te zijn begonnen omdat hij voor zijn eerste vijf jaar als staatshoofd was gekozen door het parlement en niet het volk. De internationale gemeenschap heeft zijn herverkiezing zwaar gekritiseerd en tal van landen stopten ontwikkelingshulp.

Nshimirimana was een havik binnen het een kliekje vertrouwelingen van Nkurunziza. Hij maakte er geen geheim van af te willen van de Arusha akkoorden. Hij had grote moeite met de verdeling van overheidsfuncties onder de twee etnische groepen in het land. Zo’n 85 procent van de bevolking is Hutu en 14 procent Tutsi. Het is dezelfde etnische verdeling als in het buurland Rwanda waar rivaliteit tussen beide groepen in 1994 tot een volkenmoord leidde waarin zo’n 800.000 Tutsi en gematigde Hutu werden gedood.

In de Arusha vredesakkoorden wordt 60 procent van de overheidsfuncties bestemd voor Hutu en 40 procent voor Tutsi. In het leger is de verdeling vijftig procent voor elk van de groepen. De leiding van de strijdkrachten gebruikten het leger als schoolvoorbeeld hoe in Burundi beide groepen na jaren van conflict toch goed konden samenwerken. De ontwikkelingen van de laatste tijd duiden er steeds meer op dat het uiteindelijk toch niet meer was dan een laagje vernis was.

De protesten rond de derde termijn worden weliswaar als een politiek conflict bestempeld maar Nkurunziza, een Hutu, gooide kort voor zijn herverkiezingen etniciteit in de strijd. Hij beschuldigde Tutsi van de protesten omdat ze de macht zouden willen overnemen. Maar zowel onder de demonstranten als de coupplegers bevonden zich zowel Hutu als Tutsi. Vooral in de steden zijn mensen het leiderschap van de president zat omdat hij weinig heeft gedaan aan de ontwikkeling van het land en teveel tijd zou besteden aan zijn voetbalhobby en preken in kerken.

Na de aanslag op Nshimirimana waren in verschillende delen van Bujumbura schoten te horen.  Vooral in de wijk waar de generaal woonde, zijn veel mensen opgepakt. Ook oppositiemensen zijn gearresteerd.  Bewoners van de hoofdstad melden dat de situatie uiterst gespannen is en iedereen zoveel mogelijk thuis blijft.

De komende dagen moet duidelijk worden wie achter de moord op Nshimirimana zat. Was het een vergelding voor het geweldige optreden van de veiligheidstroepen dat hij had bevolen? Of is het een waarschuwing aan de president dat het maar beter is om op te stappen. Waren opstandelingen verantwoordelijk voor de aanslag of is het leger uiteengevallen in pro, – en anti Nkurunziza delen? Veel vraagtekens. Maar zeker is dat Burundi een onzekere toekomst tegemoet gaat met nog meer geweld dan in de laatste maanden.

Info box

Adolphe Nshimirimana was een belangrijke en populaire Hutu rebellenstrijder die tijdens de burgeroorlog tussen 1993 en 2005 vocht tegen het door Tutsi gedomineerde leger. Al tijdens zijn rebellentijd verwierf hij zich een naam als meedogenloze strijder.

De mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch schreef in een rapport 2005, kort na de vrede, dat de nationale inlichtingendienst onder Nshimirimana zich schuldig maakte aan martelingen en buitenrechtelijke executies.

Vorig jaar werd hij in verband gebracht met de moord op drie bejaarde Italiaanse nonnen in een klooster in Burundi. Een man die toegaf de dader te zijn, verklaarde tegenover een journalist dat hij opdracht had gekregen voor de moord van drie mannen in een bar die eigendom is van Nshimirimana. De journalist belandde een maand achter tralies.

De laatste tijd was Nshimirimana adviseur van de president en verantwoordelijk voor diens veiligheid.